Page 172 - Demo
P. 172
Կաթողիկոսը մինչ հայ քաղաքական կուսակցութիւններու գերագոյն մարմինները, մնացած են ձեռնպահ բոլորն ալ այն համոզումով թէ՝ խռովարարական շարժում մը ո՛չ , միայն կը վնասէ Արեւմտահայաստանի մէջ եւրոպական մեծ տէրութիւններու հակա -կշռին ներքեւ բարենորոգումներ ապահովելու ճիգերուն այլեւ նոր կոտորածներու , կրնայ ենթարկել Կիլիկիոյ հայութիւնը հակառակ անոր որ հայ բանագնացները հայոց , պահանջները առանց ձգձգումի թուրքերուն ընդունիլ տալու համար զանազան առիթ -ներով այդ տէրութիւններու ներկայացուցիչներուն մօտ գործածած են հաւանական խռովութիւններու ծագման խաղաթուղթը : Կը թուի թէ գործնական արգելակիչ քայլերով դրսեւորուած այդ հակառակութիւնը յիշեալներուն մօտ որպէս հասարակաց յայտարար ունեցած է խոհեմաբար շարժելու եւ խռովարարական քայլերէ խուսափելու յորդորները թէ՛ Երրեակ Համաձայնութեան պետական դէմքերուն թէ՛ Երրեակ Զինակցութիւնը գլխաւորող Գերմանիոյ բոլորն ալ , , հասկցնելով նաեւ թէ ո՛չ մէկ պետութիւն պիտի ուզէր ճնշել օսմանեան Թուրքիոյ վրայ՝ խռովութիւն մը ծագելու պարագային թրքական արիւնալի հակազդեցութիւնը չէզոքացնելու համար 142: Սահակ Բ ի եւ Նուպարի հակառակութիւնը չէ ունեցած առ հասարակ ապստամ . -բական շարժումներու դէմ սկզբունքային բնոյթ եւ սահմանափակուած է տուեալ պահուն տուեալ ծրագրերով Այլապէս իր շեշտ հակառուսականութեամբ եւ թուրքերու : , հետ բանակցելով հարցեր լուծելու նախասիրութեամբ բնորոշուող Սահակ Բ դէմ չէ . եղած դրական արդիւնքի երաշխիքով ուղեկցող ուժի գործածութեան ինչպէս որ , ռուսական արեւելումի հետեւող Նուպար դէմ չէ եղած մեծ տէրութիւններու մօտ կատարուող դիւանագիտական ջանքերը զօրացնող ապստամբութեան 143: 142 Մէկէ աւելի առիթներով կատարուած յորդորներ եւ զգուշացումներ վաւերագրող նիւթեր ընդգրկուած են մեր Հայկական Բարենորոգումներուն Առնչուող Նիւթեր (1912–1914) աշխա -տութեան մէջ Ռուս արտաքին գործերու նախարար Սազոնովն ու Պոլսոյ դեսպան տը : Կիրսը օրինակ թելադրած էին հայերն անհրաժեշտաբար Եւրոպայի ներկայացնել որպէս, , զոհեր եւ ո՛չ թէ ըմբոստ յեղափոխականներ Փափազեան (, 187):143 Սահակ Բ ի մօտեցումն արդէն ներկայացուցած ենք նախապէս Նուպարի դիրքն առար . : -կայականօրէն հասկնալու համար հարկ է նկատի ունենալ անոր Սահակ Բ ի ուղղած . 30 Ապրիլ 1915 թուակիրը՝ Կիլիկիոյ մէջ ապստամբութեան դիմելու գաղափարը Համաձայ -նականներուն ներկայացնելէ ետք Նուպար կ՚ըսէ : . «... անցեալին մէջ ... հակառակ էի իմ հայրենակիցներուս ամէն յեղափոխական եւ ապստամբական շարժմանց որոնք իբր թէ , կը ձգտէին Օսմանեան Կայսրութեան Հայոց վիճակը բարելաւելու Որովհետեւ վստահ էի : թէ մենք մեր սեփական ոյժերով չէինք կրնար մեր ազգային կամքը պարտադրել Թուրքիոյ , , , եւ աւելի նուազ եւս Եւրոպայի թէ այս վերջինը . ... մեզ մինակ պիտի թողուր մեր հարստա -հարիչներուն հետ Այսպէս մեր կողմէ ամէն անմտած գործողութիւն ո՛չ միայն չպիտի : , բարելաւէր մեր վիճակը այլ ընդհակառակը աւելի պիտի վատթարացնէր զայն , : «Այս պատճառաւ էր որ երկու տարի առաջ ամբողջ կրցածս ըրի կասեցնելու համար ապստամբութեան այն փորձը զոր քանի մը անխորհուրդ հայրենասէրներ ընելու վրայ էին Կիլիկիոյ մէջ : ... « Եւ սակայն պէտք չունիմ անշուշտ դիտել տալու, ... թէ ամէն ժողովուրդ իր ազատագրու , -թեան արժանի դառնալու համար պէտք է իր կողմէն կատարէ կարգ մը պարտականու , -172 |ՆԻՒԹԵՐ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐԵՆՈՐՈԳՈՒՄՆԵՐՈՒ ՎԵՐԱԲԵՐԵԱԼ (1912-1913)