Page 13 - Demo

Նախապատմութիւն 1912- ի վերջերուն Օսմանեան Կայսրութեան հայկական նահանգներուն մէջ բարե -նորոգումներու նոր հանգրուանի պաշտօնական սկզբնաւորումը լայն առումով սովորաբար կը կապուի Պալքանեան Առաջին Պատերազմի ելքին որ յատկանշուեցաւ , օսմանեան տիրապետութեան տակ գտնուող եւրոպական կարգ մը հողատարածք -ներու ազատագրումով : Խնդիրը Հայկական Հարցի պարունակին մէջ որպէս նոր հանգրուան մը դիտելու առումով ատենին զայն կապած են Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գէորգ Ե Սուրէն, . -եանցի այն հեռագրին զոր ան , 28 Օգոստոս/10 Սեպտեմբեր 1912- ին ուղղած էր Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարք Յովհանէս Արք Արշարունիի՝ տեղեկութիւններ ուզելով . Արեւմտահայաստանի մէջ ստեղծուած վտանգաւոր դրութեան մասին որ իր , արտայայտութիւնը սկսած էր գտնել աշխարհատարած հայկական մամուլին մէջ Ի 2: պատասխան Արշարունի, 4/17 Սեպտեմբեր 1912- ին թուած էր կարգ մը իրողութիւններ եւ առնուած քայլեր ամփոփած էր իրերու դրութիւնը որպէս յարատեւ կեղեքում , « , անվերջ եւ անասելի տառապանք անմեկնելի անտարբերութիւն կառավարութեան , կողմէ յուզմունք ազգին մէջ արտասահմանի ազգայիններու կողմէ ալ բողոք եւ, , առաջարկ դիմելու ուր որ անկ է եւ հասկցնելու մեր վիճակը լսելի ընել տալու մեր, , աղերսը եւ դարման մը ձեռք բերելու համար եւ նշելէ ետք թէ պատրիարքարանը չէ », թերացած հայաբնակ նահանգներու մէջ կեանքի ինչքի եւ պատուոյ ապահովութեան , համար իր պարտականութիւններուն մէջ կաթողիկոսին խորհուրդը հայցած էր , բռնուելիք ուղղութեան համար 3: Այս փոխանակութեան հետեւած քայլերով ստեղծուած իրավիճակը նոր հան -գրուան մը կրնայ նկատուիլ բարենորոգումներու խնդրին զգեցած միջազգային բնոյթին առումով միայն : Իսկութեան մէջ տեղական առումով բարենորոգումներու խնդիրը արեւմտահայե , , -րու մէջ վերազարթնած էր 24 Յուլիս 1908- ին օսմանեան երկրորդ սահմանադրութեան հռչակման վաղորդայնին եւ բարենորոգումներու անհրաժեշտութիւնը աւելի շեշտակի , դարձած էր այնպիսի դրդապատճառներով որոնց մէջ առաջնակարգ տեղ կը գրաւէին , 2 Բաբգէն Վարդապետ , 6: Հետագային այդ հեռագիրը կը դիտուի նաեւ որպէս Հայկական « հարցի նոր շրջանի վաղորդայնի առաջին նշմարակ Սիմոնյան » (, 23), թէեւ կը նշուի նաեւ թէ Գէորգ Ե տակաւին . 17[/30] Ապրիլ 1912- ին Արշարունիէն ստացած էր հերթական « նամակ մը ուր կը խնդրուէր դիմել ռուս կառավարութեան՝ Թուրքիոյ հայոց փրկութեան» , համար նոյն (, 22–23): Ի Տարբերութիւն Բաբգէն վարդապետի Լէօ սկիզբ կը համարէ , Կովկասի ցարական փոխարքային միջոցով ցարին կամ ռուսական կեդրոնական կառա -վարութեան հետ Գէորգ Ե ի սկսած բանակցութիւնները Լէօ . (, 301):3 «Փաստաթղթեր 1912–1920 ԹԹ Վերաբերյալ Հայաստանի Պետական Արխիվից. ( )» (« -Էջմիածին պաշտօնական ամսագիր Հայրապետական Աթոռոյ Ս Էջմիածնի ԽԷ տարի» . , . , Ապրիլ 1990, 15–16:ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՐԵՆՈՐՈԳՈՒՄՆԵՐՈՒՆ ԱՌՆՉՈՒՈՂ ՆԻՒԹԵՐ (1912-1914)| 13